Het verschijnen van het boek “En nu doorpakken! Gedragsverandering in de Nederlandse bouwsector” is goed getimed. De bouw heeft de afgelopen jaren als gevolg van de bouwaffaire namelijk veranderingen doorgemaakt op het gebied van integer handelen, maar van een cultuuromslag is geen sprake. Dat blijkt uit het onderzoek van TNS Nipo. De sector juicht de veranderingen toe, maar heeft weinig begrip voor de regelzucht die daarmee gepaard gaat. Bovendien hebben de meeste ondernemers –met name in het MKB– maar beperkt concrete veranderingen doorgevoerd in het eigen bedrijf. Al met al is het herstel van vertrouwen nog broos.De manier waarop mensen zich gedragen vindt zijn oorzaak in gegroeide gewoonten, krachten in de omgeving en in persoonlijke opvattingen. Om gedrag te veranderen moeten deze oorzaken worden aangepakt; een moeizaam proces. Dit boek geeft receptuur om fundamentele veranderingen tot stand te brengen op het gebied van integriteit, corporate governance en maatschappelijk ondernemen. Integriteit is op te vatten als “professioneel verantwoordelijk werken”; de goede dingen goed doen, beroepstrots. Bij corporate governance gaat het om behoorlijk ondernemingsbestuur en maatschappelijk verantwoord ondernemen heeft te maken met de wensen vanuit de samenleving ten aanzien van de activiteiten van bedrijven.
De kern van de receptuur voor gedragsverandering bestaat uit twee complementaire strategieën: stimuleren waar mogelijk, naleven waar nodig, ofwel de bekende wortel en de stok. De stimuleringsstrategie doet een beroep op beroepstrots en eigen verantwoordelijkheidsgevoel: stel uitgangspunten en kernwaarden vast, communiceer deze, stel betrokkenen in staat om een zorgvuldige afweging te maken en waarborg openheid en het afleggen van verantwoordelijkheid. Bij de nalevingsstrategie wordt het naleven van regels afgedwongen: stel eenduidige gedragsregels vast, organiseer toezicht om na te gaan of betrokken zich houden aan deze regels en verbind consequenties aan gedrag (sancties en beloningen). Het boek geeft een groot aantal instrumenten om deze twee strategieën in praktijk te brengen.
“En nu doorpakken!” geeft een tamelijk compleet beeld van de manier waarop gedragsverandering duurzaam tot stand kan worden gebracht. Het is een lezenswaardig naslagwerk voor een overwegend technisch opgeleide sector. Het is wel even doorbijten; in een streven om compleet te zijn en verbanden te leggen, bewandelen de auteurs veel zijpaden. Dat zal met name de mensen in het MKB afschrikken. Dat is jammer, want volgens TNS Nipo moet daar nog het meeste gebeuren.
drs.ing Jan Straatman, directeur Balance & Result Organisatie Adviseurs voor de bouw
