Opdrachtgevers die gedachteloze traditioneel aanbesteden nodigen de sector niet uit om het onderste uit de kan te halen. Een ontwerper bedenkt dan namelijk hoe het bouwwerk gemaakt moet worden, zonder dat hij weet wie de uitvoerende partijen zijn en wat zij in huis hebben. De makers produceren kritiekloos wat voor hen bedacht is. Bovendien belanden zij dan in een gedwongen huwelijk met andere contractpartners, waarbij het niet de vraag is of zij bij elkaar passen, maar wie het voor de laagste prijs willen doen. Natuurlijk komt het bouwwerk er uiteindelijk wel, maar hoe staat het met de kwaliteit, het meerwerk, de faalkosten en de onderlinge conflicten en het gedoe?Recent heeft de Commissie Scheltema, in samenwerking met de Regieraad Bouw, PSIBouw en CROW, de leidraad aanbesteden gepresenteerd (www.leidraadaanbesteden.nl). Deze moet opdrachtgevers verleiden bewust na te denken over de manier waarop zij hun bouwopgave aanbesteden. Vaak is het namelijk verstandig als zij zich beperken tot het omschrijven van de verwachte prestaties en aan de markt over laten hoe deze het beste gerealiseerd kunnen worden.
Bij geïntegreerde contracten heeft de opdrachtgever te maken met één verantwoordelijke partij voor ontwerp en uitvoering. Deze heeft alle ruimte om slimme, innovatieve oplossingen toe te passen. Deze kan co-makers selecteren die hij kent, vertrouwt en die elkaar begrijpen. Dat is de eerste winst. In het ideale geval kiest de opdrachtnemer voor het aangaan van duurzame relaties met zijn co-makers. Hierdoor ontstaat repetitie in de samenwerking; een noodzakelijke voorwaarde om samen te kunnen leren en verbeteren.
Voor de keuze van de best passende aanbestedingsvorm zijn de opdrachtgevers aan zet. Valt de keuze op geïntegreerde contracten, dan zijn bouwers, installateurs, architecten, adviseurs en leveranciers uitgedaagd om hun innovatiekracht te tonen. We mogen hopen dat zij niet blijven hangen in het paradigma van knijpen en geknepen worden. We mogen hopen dat zij de geboden ruimte benutten, duurzame samenwerkingsrelaties met elkaar aangaan, werken aan optimalisatie in de bouwprocesketen, samen leren en co-innoveren. Dan ontstaat er pas echt concurrentiekracht én toegevoegde waarde voor de klant.
drs.ing Jan Straatman, directeur Balance & Result Organisatie Adviseurs voor de bouw
